W programie znalazły się także polskie filmy industrialne i reklamy oraz – jako wyjątkowe uzupełnienie jubileuszowej edycji – niepowtarzalne performanse. Od 5 sierpnia dostępny jest program wydarzenia i możliwość zakupu biletów - w kasach kina Iluzjon i online na iluzjon.fn.org.pl.
„Mamy na Ciebie OKO” hasłem 20. Święta Niemego Kina
Hasło jubileuszowej edycji ŚNK „Mamy na Ciebie OKO” łączy w sobie osobę jej symbolicznego patrona i inspiracji, Kazimierza Prószyńskiego (1875-1945), genialnego polskiego wynalazcy, pioniera techniki filmowej i twórcy kamery-projektora „Oko”, którego 130-lecie urodzin obchodzimy w 2025 roku – oraz główny temat festiwalu: technologię i jej ambiwalencję, nadzieje, lęki i niebezpieczeństwa z nią związane. Technologia jako narzędzie postępu, innowacji ułatwiających życie masom, ale też instrument służący kontroli i manipulacji, wzmacniający władzę nielicznych, generujący nierówności społeczne i prowokujący konflikty polityczne – współczesne problemy, które odbijają się w niemym kinie sprzed stu lat. Stąd też – jako wstęp do programu głównego ŚNK – ikoniczna filmowa dystopia, czyli legendarne „Metropolis” (1927) Fritza Langa, sugestywna futurystyczna wizja stechnicyzowanego miasta-molocha, świata silnej polaryzacji i podziałów klasowych. Jego pokaz w środowy wieczór 17 września będzie polską premierą zrekonstruowanej wersji z muzyką oryginalnie skomponowaną do tego dzieła, odtworzoną na podstawie zachowanych w archiwum partytur.
„Metropolis” (1927) Fritza Langa
Filmy sprzed 100 lat, współczesne pytania
Współcześnie – w kontekście aktualnych pytań o źródła energii i cenę wprowadzanych innowacji – brzmi też otwierający festiwal ekspresjonistyczny „Algol – tragedia władzy” (1920), z ikoną kina niemieckiego Emilem Janningsem w roli górnika, który, skuszony przez demonicznego nieznajomego, dzięki pewnemu wynalazkowi zyskuje nieograniczoną władzę. Film Hansa Werckmeistera, przez lata zapomniany i przyćmiony innymi arcydziełami nurtu, teraz odkrywany jest na nowo – zagra do niego zespół T’ien Lai z gościem specjalnym Markiem Pospieszalskim. Z geniuszem zbrodni, tytułowym bohaterem filmu Fritza Langa „Doktor Mabuse” (1922) zanurzymy się w mroczny wielkomiejski świat, a w tej długiej podróży (w piątkowy wieczór pokażemy obie części tego znakomitego kryminału) muzycznie towarzyszyć nam będą artyści czujący rytm miasta i lubiący przełamywać granice gatunków: Krenz, Kosmonauci, kIRk i BASTARDA. Tym mrocznym klimatom przeciwstawimy zamykające ŚNK jaśniejsze, bardziej pacyfistyczne wizje przyszłości: najpierw duńskim „Statkiem niebiańskim” (1918) Holgera-Madsena dotrzemy na Marsa, który okaże się planetą zamieszkaną przez społeczeństwo przyjazne, pokojowe i bardziej cywilizacyjnie rozwinięte od żądnych podbojów ludzi – a do tego pierwszego pełnometrażowego filmu science-fiction zagra Hania Derej, wszechstronna artystka, pianistka, aranżerka i kompozytorka najmłodszego pokolenia.
W finale 20. ŚNK, dzięki „Zdradzie stanu” (1929) Maurice’a Elveya, zrealizowanej u schyłku ery niemej z inscenizacyjnym rozmachem brytyjskiej odpowiedzi na „Metropolis”, poznamy siłę kobiecej determinacji, która pomoże zapobiec globalnemu konfliktowi. Seansowi tej wyjątkowej political fiction towarzyszyć będzie muzyka duetu Rysy, czerpiącego w swojej twórczości z różnych estetyk muzyki klubowej – rave, techno czy trance. W programie znalazł się też niezwykły kosmiczny dokument „Cud stworzenia” (1925) Hannsa Waltera Kornbluma, Johannesa Meyera i Rudolfa Biebracha, czyli próba filmowej syntezy ówczesnej wiedzy o wszechświecie przypominająca, że kino – od swoich początków – jest medium naukowym, instrumentem edukacji potrafiącym łączyć naukę ze sztuką. W tej niezwykłej filmowej podróży towarzyszyć muzycznie nam będą artyści dźwięku tworzący projekt Voices of the Cosmos łączący osiągnięcia astronomii z muzyką elektroakustyczną. Podczas 20. ŚNK wrócimy też do tradycji dawnych seansów kinowych, gdzie film główny poprzedzony był projekcją krótkiego metrażu.
Szaleni wynalazcy w Kinie Iluzjon
Szczególne miejsce w programie zajmują pochodzące z archiwum FINA polskie filmy przemysłowe i reklamowe, które zaprezentujemy podczas seansu „Lekko o przemyśle ciężkim II RP”. Tradycyjnie też nie zapominamy o najmłodszych widzach zapraszając na pokazy familijne (dla widzów od lat 5 do 105) zatytułowane „Szaleni wynalazcy”, na które składają się zestawy krótkich filmów, głównie komedii, m.in. z odkryciem tegorocznego ŚNK, znakomitym komikiem Charlesem Bowersem w roli głównej.
Swój wieczór w sobotę 20 września będą też miały Siostry Archeo i organizowany przez nie festiwal Sounds of Silents, który w tym roku połączył siły z ŚNK: pokażemy gruzińską „Moją babcię” (1929) Kote Mikaberidze i japońską „Kartę z kroniki szaleństwa” (1926) Teinosuke Kinugasa, które muzycznie zilustrują Mustelide i Hainbach.
„Dziki lokator”, reż. Charles Bowers
Święto archiwum filmowego
Święto Niemego Kina to także święto archiwum filmowego, więc projekcje filmów odbywają się z różnych nośników, a towarzyszą im opowieści o procesach konserwacji, restauracji, ewolucji języka filmowego, pionierskich wynalazkach czy efektach specjalnych. Podczas jubileuszowej edycji czekają nas też dodatkowe, absolutnie unikatowe wydarzenia specjalne: pierwszy to projekcja oryginalnych taśm Kazimierza Prószyńskiego zarejestrowanych jego autorskim aparatem "Oko", którą zaprezentuje znawczyni jego twórczości Monika Supruniuk – pokaz, który ze względu na delikatność nośników odbędzie się ten jeden jedyny raz. Drugie to performans „Sklep z planetami” przygotowany przez duet artystyczny kinoMANUAL tworzący instalacje medialne z zabawek optycznych z odzysku, zmutowanych rzutników analogowych i autorskich prototypów i przy własnym akompaniamencie.
Więcej informacji
Czas: 17.09–21.09
Miejsce: Warszawa, Kino Iluzjon, ul. Narbutta 50a
Pełny program 20. Święta Niemego Kina: swietoniemegokina.pl
Bilety - w kasach kina Iluzjon i online na iluzjon.fn.org.pl.
