Realizm magiczny jest zjawiskiem nieuchwytnym, jak sama jego nazwa. W dwóch słowach zawarta jest pewnego rodzaju sprzeczność, która skłania do refleksji nad granicami tego, co realne. Łączenie bliskiej nam codzienności z elementami fantastycznymi przebiega w realizmie magicznym w sposób płynny; oniryzm i fantasmagoria stają się kluczowymi elementami rzeczywistości. Sens, ukryty w fuzji przeżyć, wspomnień, wierzeń i przesądów, tworzy szczelina egzystencji, która łączy różne światy.
Realizm magiczny przeszedł długą drogę. Początkowo mówiono o nim w kontekście malarstwa, później prężnie rozwijał się na gruncie literatury (szczególnie iberoamerykańskiej), aż w końcu trafił na podatny grunt jakim jest kino. Choć w Polsce ze szczególnym zainteresowaniem rozwijana była tradycja realistyczna i romantyczna (malarstwo, literatura, kino) to jednak realizm magiczny również znajdywał swoich miłośników. Wśród nich znaleźli się polscy filmowcy, których dzieła zaprezentujemy w naszym wakacyjnym przeglądzie: Czy to mi się śni? Realizm magiczny w polskim kinie. Redakcja Ninateki wybrała 5 wyjątkowych propozycji, które będą dostępne za darmo od 5 sierpnia do 2 września na platformie Ninateka.pl.
Program
Imagine, reż. Andrzej Jakimowski, 2013, Polska, Francja, Portugalia
Międzynarodowa koprodukcja Imagine to wzruszająca i urzekająca zjawiskowymi zdjęciami Adama Bajerskiego oraz zmysłową muzyką Tomasza Gąssowskiego historia Iana (Edward Hogg, podziwiany w ostatnim obrazie Rolanda Emmericha Anonimus), charyzmatycznego instruktora niewidomych, który przybywa do prestiżowego ośrodka w Lizbonie, by uczyć młodych pacjentów trudnej sztuki orientacji w przestrzeni. Jego kontrowersyjne metody przyjmowane są przez podopiecznych początkowo z nieufnością, a potem z rosnącym entuzjazmem. Tymczasem największe zainteresowanie nauczyciela wzbudza piękna, zamknięta w sobie Ewa (Alexandra Maria Lara, pamiętna odtwórczyni roli Traudl Junge, osobistej sekretarki Hitlera w filmie Upadek). Za sprawą niekonwencjonalnych wskazówek i ponadzmysłowej wrażliwości Iana, Ewa przezwycięży lęk i spróbuje samodzielnie postawić pierwsze kroki poza kliniką. Wkrótce przekona się, że w życiu każdy akt odwagi rodzi ryzyko, bez którego nie sposób poznać smaku wolności…
Film będzie dostępny na Ninateka.pl w dniach od 5 sierpnia do 19 sierpnia.
Córki dancingu, reż. Agnieszka Smoczyńska, 2015, Polska
Dwie nastolatki – Złota i Srebrna – lądują w środku tętniącego muzyką, mieniącego się światłami neonów i cekinów świata warszawskich dancingów lat 80. Nie są to jednak zwyczajne dziewczyny, tylko syreny, które próbują poznać i zrozumieć, czym jest bycie kobietą w otaczającej je rzeczywistości. Dołączają do muzyków zespołu Figi i Daktyle, z dnia na dzień stając się sensacją nocnego życia stolicy. Pochłonięte przez miłość i rodzące się namiętności, na chwilę zapominają o swojej prawdziwej naturze. Ale wystarczy jedno złamane serce, by sytuacja wymknęła się spod kontroli…
Film będzie dostępny na Ninateka.pl w dniach od 5 sierpnia do 19 sierpnia.
Zmruż oczy, reż. Andrzej Jakimowski, 2003, Polska
Na tle opustoszałego gospodarstwa rolnego, któremu kamera nadaje egzotycznych i urokliwych kształtów, rozgrywa się historia pełna subtelnego humoru i ciepła. Dawny nauczyciel (Zbigniew Zamachowski) przyjął posadę stróża i pilnuje skromnych reliktów techniki rolniczej. Jego towarzystwo stanowią sugestywnie zarysowane postaci Głupka (Andrzej Mastalerz) i bezpretensjonalnego młodego mężczyzny (Rafał Guźniczak). Dołącza do nich rezolutna jedenastolatka (Olga Prószyńska), która woli azyl pośród łąk od nowobogackiego domu rodzinnego. Realizm fabuły jest jednak pozorny. Reżyser nie podąża utartym szlakiem. Znane schematy są jedynie osnową dla opowieści z pogranicza prawdy i baśniowej fikcji, powagi i groteski. Filmowi Jakimowskiego, z jego subtelnym humorem i błogim nastrojem, znacznie bliżej jest do Amelii czy Gustów i guścików niż do naturalistycznego Cześć, Tereska.
Film będzie dostępny na Ninateka.pl w dniach od 5 sierpnia do 2 września.
Jasminum, reż. Jan Jakub Kolski, 2006, Polska
Dziejące się współcześnie Jasminum (łacińska nazwa jaśminu) opowiada historię tajemniczą i magiczną, pełną zmysłowych zapachów, wypełnioną szczególnym światłem jakie roztacza wokół siebie miłość. Klasztor, w którym toczy się akcja filmu, nie różniłby się od innych, gdyby nie fakt, że trzech mieszkających tam zakonników posiada pewną niezwykłą cechę. Każdy z nich pachnie innym, owocowym zapachem: jeden czeremchą, drugi czereśnią, a trzeci śliwą, a zapachy te mają szczególne właściwości… Pewnego dnia do klasztoru przyjeżdża młoda konserwatorka malarstwa, która otrzymuje zlecenie odnowienia tamtejszych obrazów. Natasza pojawia się w Jaśminowie wraz ze swoją 5-letnią córką Gienią. Urok i dociekliwość dziewczynki wprowadzają wiele zamętu w spokojne dotąd życie mnichów. W tej historii i ludzie i budynki i zapachy mają swoje tajemnice.
Film będzie dostępny na Ninateka.pl w dniach od 5 sierpnia do 2 września.
Angelus, reż. Lech Majewski, 2001, Polska
Punktem wyjścia dla fikcyjnej filmowej historii jest opowieść prawdziwa: dzieje zdumiewającego i niezwykłego, w skali światowej, fenomenu, jakim była janowska gmina okultystyczna, działająca na Śląsku w latach 30. i w dwóch pierwszych dekadach powojennych.
Fenomen ten – świadomie w PRL fałszowany – zaistniał w powszechnej świadomości jedynie dzięki jednemu swemu aspektowi: dzięki malarstwu członków gminy, które w kilku przypadkach (Teofil Ociepka, Erwin Sówka) osiągnęło – w kategorii malarstwa naiwnego – światowy sukces. Twórczość owa przesłoniła to, co było jej przyczyną i źródłem: hermetyczne nauki i praktyki alchemiczne oraz teozofię janowskich okultystów.
Film będzie dostępny na Ninateka.pl w dniach od 5 sierpnia do 2 września.
Wenecja, reż. Jan Jakub Kolski, 2010, Polska
Film oparty na prozie wybitnego polskiego pisarza Włodzimierza Odojewskiego. Opowiada historię Marka, młodego chłopca, którego dzieciństwo przerywa wojna. Nie wkracza ona jednak na początku jako śmierć, ale konieczność ucieczki i zmiany planów. Nadejście wojny oznacza, że nie może zgodnie z rodzinną tradycją udać się z rodzicami w swoją pierwszą podróż do włoskiej Wenecji i musi wraz z matką zamieszkać na prowincji. Do tej pory Wenecja stanowiła dla chłopca przedmiot fantazji, która ma się wkrótce zrealizować. Do wakacyjnej podróży przygotowywał się od wielu lat, poznał historię i architekturę tego wyjątkowego miasta a oczekiwana wizyta w nim miała stać się dla Marka rytualnym wejściem w dorosłe życie.
Film będzie dostępny na Ninateka.pl w dniach od 5 sierpnia do 2 września.
