Święto Niemego Kina odbędzie się już po raz 20. Formuła pokazów arcydzieł kina niemego ze współczesną muzyką wykonywaną na żywo, cieszy się rosnącą popularnością. Zainteresowanie wzmacnia unikatowa szansa zobaczenia filmów w pełnym blasku po restauracji cyfrowej, a muzyka to specjalnie przygotowane do pokazu nowe aranżacje, improwizacje czy wręcz prapremierowe wykonania kompozycji przygotowanych specjalnie na dany seans. Ubiegłoroczne Święto Niemego Kina przyciągnęło do Kina Iluzjon ponad 2 tys. widzów i gości. Tegoroczna edycja to pokazy filmów niemych z muzyką na żywo i artystyczne performanse. W programie znajdzie się ponad 20 pokazów filmów zarówno pełno, jak krótkometrażowych, fabuły, komedie, dokumenty.

20. Święto Niemego Kina to nie tylko szansa na zobaczenie znanych arcydzieł kina niemego, ale też odkrycia zasługujących na uwagę filmów zupełnie nie znanych polskiej publiczności. Wyzwanie przygotowanie oprawy muzycznej podejmują co roku wybitni przedstawiciele polskiej i międzynarodowej sceny reprezentujący różnorodne nurty muzyczne. Podczas 20. ŚNK scenie wystąpią m.in. Rysy, Kosmonauci, BASTARDA, Hania Derej, T’ien Lai i kIRk.

Jak mówi Tomasz Kolankiewicz, dyrektor FINA:

Na festiwalu prezentujemy szerokie spektrum kina niemego: od żelaznego kanonu po mniej znane, często nigdy w Polsce nieprezentowane, filmy z całego świata. Od krótkich filmów industrialnych po pierwsze pełnometrażowe fabularne filmy fantastycznonaukowe. Wszystko to w towarzystwie granych na żywo nowych aranżacji muzycznych w wykonaniu muzyków eksperymentalnych. Część filmów to dzieła po restauracji cyfrowej, część – prezentowane z taśmy 35 mm, których pokaz w Kinie Iluzjon będzie jedyną szansą zapoznania się z zapomnianymi skarbami z naszego archiwum. Tym co pozostaje wspólne, i być może też najbardziej zaskakujące, jest jedno: te przeszło już stuletnie dzieła zachowały niezwykłą świeżość zarówno formalnie, jak i w swojej strefie znaczeniowej.

„Mamy na Ciebie OKO” hasłem tegorocznej edycji

Tegoroczna jubileuszowa edycja odbędzie pod hasłem „Mamy na Ciebie OKO”, nawiązującym do łączących społeczeństwo pierwszych dekad XX wieku i nas współczesnych, lęków, ale też fascynacji związanych z nowymi technologiami. W świecie wszechobecnych technologii i dynamicznego rozwoju AI, a także zmian geopolitycznych jest to temat szczególnie aktualny. Program otworzy 18 września film „Algol – tragedia władzy” (1920) w reżyserii Hansa Werckmeistera. Ten przykład wczesnego niemieckiego ekspresjonizmu porusza współczesną problematykę kwestii zastąpienia brudnej, ciężkiej pracy w kopalni kosmiczną „czystą” mocą. Widzowie śledzą rozterki górnika, który posiadł tajemnicę Algola stając się najpotężniejszym człowiekiem na Ziemi – od jego dostaw energii zależą bowiem wszystkie państwa.

Jak zwraca uwagę dyrektor programowa ŚNK Elżbieta Wysocka „wszystko brzmi znajomo, podobnie jak pytania o własność i postulat uspołecznienia dostępu do zdobyczy technologii”. Oprawę muzyczną filmu otwarcia przygotuje zespół T’ien Lai – w składzie Kuba Ziołek i Łukasz Jędrzejczak – wspólnie z Markiem Pospieszalskim. Grupa słynie z żywiołowych koncertów, inspirowanych elektroniką i muzyką klubową z różnych stron świata (m.in. Portugalia, Brazylia, Angola, Uganda czy RPA). Ich koncerty są rodzajem niepowtarzalnych dźwiękowych rytuałów.

Wieczór z doktorem Mabuse

W piątkowy wieczór na publiczność ŚNK czeka mroczny, wielkomiejski świat filmów Fritza Langa – i tytułowy „Doktor Mabuse” (1922), jedna z najbardziej ikonicznych i demonicznych postaci kina. Ta ekranizacja sensacyjnej powieści Norberta Jacquesa uznawana jest za jedno z największych osiągnięć kina niemego i pierwowzór filmu kryminalnego. Podczas minimaratonu, obejmującego dwie pierwsze części serii, widzowie śledzić będą jak doktor Mabuse (Rudolf Klein-Rogge), za dnia szanowany psychoanalityk, za pomocą swojej pozycji, hipnozy i fantastycznych wynalazków dokonuje wyrafinowanych przestępstw. Mini maratonowi towarzyszą cztery koncerty: do „Doktora Mabuse” zagrają Krenz, Kosmonauci, kIRk i BASTARDA.

W programie także obraz uznawany za pierwszy w historii pełnometrażowy film science fiction, czyli duński „Statek niebiański” (1918), Holgera-Madsena („Himmelskibet”, znany pod angielskim tytułem „A Trip to Mars”). Jego bohaterowie, w epoce niepewności i transformacji światowego porządku właśnie w technologii upatrywali ratunku, a na Marsie – kierunek ucieczki do raju. Ten zaskakujący film o pacyfizmie, weganizmie, emancypacji, o marzeniu o budowie lepszego i bardziej sprawiedliwego społeczeństwa, to intrygująca propozycja nie tylko dla widzów śledzących historyczny drugi lot Polaka w kosmos i pierwszą polską misję na stacji kosmicznej. Wyprawie statkiem niebiańskim na Marsa towarzyszyć będzie muzyka Hanny Derej – kompozytorki, pianistki, aranżerki i dyrygentki młodego pokolenia, artystki wszechstronnej, sięgającej po różne muzyczne style, od jazzu po elektronikę.

Jak podkreśla Elżbieta Wysocka, dyrektorka programowa festiwalu:

Punktem wyjścia do programu tegorocznej edycji był Kazimierz Prószyński – największy polski wynalazca technik filmowych, którego 150. rocznicę urodzin w tym roku obchodzimy. Jego pomysły i wynalazki stały się dla nas inspiracją, by tegoroczna edycja stała się opowieścią o naszej relacji z technologią oraz jej władzą nad naszymi umysłami i wyobraźnią. Dlatego wybierając filmy na 20. Święto Niemego Kina, oprócz ich atrakcyjności wizualnej, chciałam pokazać, że nasze współczesne marzenia, emocje i lęki związane z nowymi technologiami nie są niczym nowym – dzielimy je z naszymi prapradziadkami i praprababkami. Pokażemy najbardziej eksperymentalny okres w historii kinematografii, w którym badanie granic technicznych filmu było normą. 20. ŚNK to zabawa wynalazkiem kina: obrazem i dźwiękiem, realizmem i efektami specjalnymi z jego najmłodszych lat (1902) aż po zmierzch epoki niemego kina (1929).

Blok familijny: Charles Bowers jako szalony wynalazca

FINA dokłada starań, by jej propozycje programowe skierowane były do publiczności w każdym wieku. Dlatego i w tym roku nie mogło zabraknąć pokazów, na których odnajdą się wszyscy od lat 5 do 105. W programie znalazły się m.in. zestawy krótkich metraży podejmujących – w różny sposób, choć najczęściej na wesoło – temat techniki i wynalazków. Jednym z ich głównych bohaterów będzie Charles Bowers, rysownik, twórca animacji filmowych, prekursor technik poklatkowych i slow motion, które wykorzystywał m.in. w tworzeniu slapstickowych komedii. W programie znajdą się dwa filmy z jego udziałem – „Dziki lokator” („A Wild Roomer”, 1926) i „Jajka na twardo” („Egged On”, 1926), w których wcielił się w swoją ulubioną postać szalonego wynalazcy.

Sobota z Sounds of Silents

To nie koniec dobrych wiadomości! W tym roku Święto Niemego Kina łączy siły z Siostrami Archeo, organizatorkami festiwalu Sounds of Silents.

Tegoroczna, trzecia edycja, to sobota pełna intrygujących propozycji. Wśród nich filmy krótkometrażowe krążące wokół nowinek technicznych epoki – radia i roweru. Tradycyjnie już dla repertuaru Sióstr pojawią się w filmach również silne kobiety – ulubiona postać czarownicy oraz Leontyna, czyli „pierwsza wredna baba kina” znana z programów Cinema’s First Nasty Women.

Z kolei dwa pełnometrażowe filmy fabularne, które zaprezentują, to gruziński „Moja babcia” (1929, reż. Kote Mikaberidze) oraz japoński „Karta z kroniki szaleństwa” (1926, reż. Teinosuke Kinugasa). Łączy je twórcza swoboda, awangardowe ujęcie tematów, wizualne bogactwo. Dzieli je niemal wszystko. Satyryczna komedia o dysfunkcyjnej biurokracji i społeczeństwie będącym jej odbiciem (a może na odwrót?) oraz film o skomplikowanej rzeczywistości jednostki, pełen wewnętrznych podróży w niebezpieczne rejony obłędu i winy. Technokracja i kult efektywności oraz niekiedy koszmarna kruchość życia wewnętrznego. Oba zachwycają swoją ponadczasowością i nieustająco nowoczesnym językiem. Wzbogaci je muzyka stworzona przez berlińską DJ-kę, miłośniczkę syntezatorów i klubowych bitów – Mustelide oraz niemieckiego „audialnego archeologa technologii” – Hainbacha (Stefan Paul Goetsch). Co urodzi się ze spotkania tych wrażliwości?

Wystawa plakatów na 20 edycji Święta Niemego Kina

W rotundzie Kina Iluzjon zespół Fototeki przygotował wystawę, na którą składa się 20 plakatów z 20 edycji Święta Niemego Kina, uzupełnionych o projekty graficzne organizowanego od trzech lat festiwalu Sounds of Silents, z którym w tym roku FINA łączy siły.

Harmonogram

17 września (środa)

godz. 16 „Tajemnica pokoju nr 100” (muzyka: Ovni Trio – Moretti / Tyciński / Pękala) | Spotkanie jubileuszowe ŚNK

godz. 18.30 „Metropolis”, reż. Fritz Lang

oraz: wystawa plakatów z okazji 20. edycji Święta Niemego Kina

18 września (czwartek)

godz. 11.00 „Zew morza”, reż. Henryk Szaro

godz. 18.00 Gala otwarcia: zestaw krótkich metraży / „Algol”, reż. Franck Werkmeister (muzyka: T'ien Lai i Marek Pospieszalski)

godz. 20.00 Lekko o przemyśle ciężkim II RP (I) – zestaw krótkich metraży (muzyka: Marlena Ostrowska & Jan Jaworski)

godz. 21.00 „Cud stworzenia” i zestaw krótkich metraży (EYE) | (muzyka: Voices of the Cosmos)

oraz: wystawa plakatów z okazji 20. edycji Święta Niemego Kina

19 września (piątek)

godz. 17.00 „Doktor Mabuse cz. 1: Gracz”, reż. Fritz Lang (muzyka: Krenz i Kosmonauci)

godz. 19.30 Lekko o przemyśle ciężkim II RP (II) – zestaw krótkich metraży (muzyka: Marlena Ostrowska & Jan Jaworski)

godz. 21.00 „Doktor Mabuse cz. 2: Piekło”, reż. Fritz Lang (muzyka: kIRk i BASTARDA)

oraz: wystawa plakatów z okazji 20. edycji Święta Niemego Kina

20 września (sobota)

godz. 11.00 Pokaz familijny: Szaleni wynalazcy – zestaw krótkich metraży (I) (muzyka: Ola Bilińska & Ola Rzepka)

godz. 12.30 Warsztaty rodzinne „Maszyna Goldberga”

godz. 15.00 Aparat „Oko” Kazimierza Prószyńskiego – prezentacja i wykład Moniki Supruniuk

godz. 17.00 Sounds of Silents: „Moja babcia” | krótkie metraże (muzyka: Mustelide)

godz. 19.30 Sounds of Silents: „Technika” | „Karta z kroniki szaleństwa” (muzyka: Hainbach)

oraz: wystawa plakatów z okazji 20. edycji Święta Niemego Kina

21 września (niedziela)

godz. 11.00 Pokaz familijny: Szaleni wynalazcy – zestaw krótkich metraży II (muzyka: Asi Mina)

godz. 15.00 Performance „Sklep z planetami” (I)

godz. 17.00 „Statek niebiański”, reż. Holger-Madsen | Reklama polskich zakładów Siemensa (muzyka: Hania Derej)

godz. 18.30 Performance „Sklep z planetami” (II)

godz. 20.00 Gala zamknięcia: „Zdrada stanu”, reż. Maurice Elvey | „Zakłady przemysłowo-handlowe Wł. Paschalski” (muzyka: Rysy)

oraz: wystawa plakatów z okazji 20. edycji Święta Niemego Kina

Więcej informacji

Więcej informacji o tej i poprzednich edycjach Święta Niemego Kina znajduje się na oficjalnej stronie festiwalu: swietoniemegokina.pl.

Wydarzenie na FB.

Profil Święta Niemego Kina na Instagramie

Czas i miejsce

Czas: 17–21 września 2025

Miejsce: Warszawa, Kino Iluzjon, ul. Narbutta 50a