Ile straciła na tej decyzji krajowa lekkoatletyka – nie wiadomo. Za to wiemy, ile zyskało polskie kino; wyraźnie pokaże to retrospektywa filmów Daniela Olbrychskiego będąca częścią tegorocznej edycji Timeless Film Festival Warsaw. Retrospektywa okolicznościowa – aktor obchodzi w tym roku 80. urodziny.

Historia Daniela Olbrychskiego to historia polskiego kina. Przed kamerą zadebiutował w roku 1963, jako kapral Koral w wojennym dramacie „Ranny w lesie” Janusza Nasfetera, ale jego pierwszą wielką rolą był Rafał Olbromski z „Popiołów” Andrzeja Wajdy. Reżyserowi polecił go Jan Kreczmar, rektor warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, w której studiował Olbrychski („Tu jest tylko jeden chłopiec, który wchodzi w grę. Niech pan nikogo innego nie szuka” – miał powiedzieć Wajdzi). A sam Andrzej Wajda był zachwycony energią emanującą z młodego aktora. „Popioły” były zresztą początkiem ich wieloletniej artystycznej współpracy: Olbrychski pojawiał się u Wajdy kilkunastokrotnie, m.in. w nominowanych do Oscara „Ziemi obiecanej” i „Pannach z Wilka”.

Grywał też u innych reżyserów: w „Życiu rodzinnym” Krzysztofa Zanussiego stworzył jedną z najciekawszych swoich kreacji, błysnął efektownym epizodem w „Soli ziemi czarnej”, pierwszej części śląskiego tryptyku Kazimierza Kutza. Występował w filmach Janusza Morgensterna, Piotra Szulkina, Jerzego Antczaka, Krzysztofa Kieślowskiego, Lecha Majewskiego…Jako jedyny aktor zagrał we wszystkich częściach filmowej „Trylogii” wyreżyserowanej przez Jerzego Hoffmana, a obsadzenie go w roli Kmicica wywołało ogólnonarodową histerię: Olbrychski wspominał po latach, że ludzie wyzywali go, grozili mu pobiciem i wychodzili z tramwaju na jego widok – tak bardzo nie chcieli, żeby zagrał Sienkiewiczowskiego bohatera.

Jako jeden z niewielu polskich aktorów regularnie pojawiał się też w kinie zagranicznym – m.in. w „Blaszanym bębenku” Volkera Schlöndorffa, „Jednych i drugich” Claude’a Leloucha, „Nieznośnej lekkości bytu” Philipa Kaufmana czy „Salt” Phillipa Noyce’a, gdzie zagrał u boku Angeliny Jolie.

To pokazuje, jak wszechstronnym aktorem jest Olbrychski – tak samo wiarygodny jako bohater filmowej wersji literackiego klasyka, jak i rozedrgany, poszukujący miłości dwudziestolatek, któremu przyszło wchodzić w dorosłość podczas głębokiej komuny. Jako młody bokser, XIX-wieczny właściciel fabryki czy też współczesny rosyjski agent. A poza tym Daniel Olbrychski jest w polskim kinie praktycznie od zawsze. W końcu debiutował… 62 lata temu!

Do programu retrospektywy Daniel Olbrychski wybrał dziewiętnaście pełnometrażowych filmów i pięć spektakli Teatru Telewizji. W programie Timeless Film Festival Warsaw znajdzie się osiem tytułów, a kolejnych dwanaście i pięć spektakli zostanie pokazanych w kinie Iluzjon po zakończeniu festiwalu. Daniel Olbrychski i twórcy związani z prezentowanymi filmami spotkają się z publicznością.

Partnerem retrospektywy jest Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny.