„Wielka Droga” to pierwszy powojenny fabularny film polski wyprodukowany w 1946 roku we Włoszech. Opowiada historię miłosną Adama i Ireny, pary narzeczonych rozdzielonych podczas II wojny światowej, która rozpoczyna się dla nich oblężeniem Lwowa w 1939 i wywózkami na Syberię. Ich ponowne losy krzyżują się na początku formowania Armii Andersa w ZSRS, a następnie podczas przemarszu przez Iran, Irak, Palestynę, Egipt, aż po kampanię włoską.
Film zawiera archiwalne materiały dokumentalne zrealizowane przez Czołówkę Filmową Wojska Polskiego podczas podróży II Korpusu Polskiego na trasie przemarszu, ćwiczenia oraz udział w operacjach wojskowych z przygotowaniami do bitwy o Monte Cassino na czele.
Odrestaurowana wersja filmu
„Wielka Droga” dotarła z amerykańskiego archiwum do polskiej Filmoteki Narodowej w 1962 roku. Pierwsze pokazy dostępne były jedynie dla środowisk studenckich i odbyły się w latach 1988–1989, a w 1991 roku film został wyemitowany przez telewizję polską. W 2022 roku film doczekał się uroczystej premiery z odrestaurowanej kopii w oparciu o dwa kontrnegatywy wykonane w latach 60. z kopii nitro pozyskanej z USA. Prace przeprowadzono w Filmotece Narodowej – Instytucie Audiowizualnym w ramach projektu Digitalizacja zasobów kultury, w tym materiałów archiwalnych, zwiększenie dostępności i poprawa jakości zasobów kultury udostępnianych cyfrowo znajdujących się w zasobach FINA.
Film w nowej cyfrowej odsłonie jest ważnym przedsięwzięciem zmierzającym do przywrócenia pamięci zbiorowej dokonań polskich twórców – tym razem scenicznych i teatralnych. Jest aktem oddania należnego miejsca w polskiej kulturze artystom wojennym, a później emigracyjnym, którzy będąc również żołnierzami, dzielili z żołnierzami II Korpusu tułaczy los i niewygody warunków frontowych. Jednocześnie swoim talentem i tworzonym pięknem podtrzymywali oni ducha narodowego i wiarę w powrót do wolnej ojczyzny, której wielu z nich nigdy nie doczekało. Podążając za bohaterami filmu, poznajemy wraz z Armią Andersa szlak Wielkiej Drogi, który dużą grupę polskich uchodźców doprowadził w 1943 roku aż do Meksyku.
Rocznica w historii stosunków polsko-meksykańskich
W 2023 roku przypada 80. rocznica przybycia polskich uchodźców do Meksyku oraz 95. rocznica nawiązania kontaktów dyplomatycznych między Polską a Meksykiem.
1 lipca i 2 listopada 1943 roku Meksyk dał schronienie niemal półtora tysiącowi polskich uchodźców przybyłych w dwóch transportach koleją do miasta León, w stanie Guanajuato. W grupie tej znajdowało się 800 dzieci, dziś nazywanych przez historyków jako „dzieci z Santa Rosy” od nazwy hacjendy, w której się osiedlili. Santa Rosa stała się symbolem przychylności i gościnności meksykańskiej oraz wyrazem międzynarodowej solidarności wobec Polaków, którzy dotarli tu z „nieludzkiej ziemi” sowieckich obozów pracy i gułagów wędrując przez Iran, Indie, Australię, Nową Zelandię i Stany Zjednoczone.
Czas i miejsce
31 maja, godz. 19.00 (czasu meksykańskiego GMT-6)
Cineteca Nacional de México: Av. México Coyoacán, 389, col. Xoco, del. Benito Juárez, Mexico City, Meksyk
„Wielka Droga” zostanie wyświetlona w Mexico City w meksykańskiej filmotece narodowej z cyfrowej kopii DCP z hiszpańskimi napisami.
Dyskusja po filmie
Po projekcji filmu Wielka Droga w Cineteca Nacional de México odbędzie się spotkanie z zaproszonymi gośćmi. Rozmowę w języku hiszpańskim poprowadzi Ela Chrzanowska, dokumentalistka i producentka filmowa (Ella Films).
Andrzej Rattinger Aranda – autor książki Jakim Prawem?! Trzy lata życia... bez życia (Wyd. ASPRA 2020) i syn porucznika polskiego wojska, Władysława Rattingera-Wysockiego, który dowodził transportem polskich uchodźców z Bombaju do Meksyku,
Gloria Celia Carreño Alvarado – historyczka, archiwistka z Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku i współautorka książki El convenio ilusorio: Refugiados polacos de guerra en México (1943-1947) (Iluzoryczna umowa: polscy uchodźcy wojenni w Meksyku (1943-1947)).
Organizator i partnerzy
Organizatorami są Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny (FINA), Cineteca Nacional de México oraz Ella Films. Wydarzenie zostało objęte Patronatem Honorowym Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Meksyku.
Patronat honorowy: Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Meksyku
Kontakt dla mediów
Kontakt dla mediów w Polsce: Dorota Lekka, dorota.lekka@fina.gov.pl
Kontakt dla mediów w Meksyku: Ela Chrzanowska www.ellafilms.pl
