13 listopada 2022 roku w czasie 34. edycji odbywającego się w Chicago Festiwalu Filmu Polskiego w Ameryce (Polish Film Festival in America) miał miejsce uroczysty pokaz pierwszego powojennego filmu fabularnego, „Wielkiej Drogi” Michała Waszyńskiego z 1946 roku. Restaurację cyfrową filmu przeprowadzili specjaliści z FINA.
W pokazie i dyskusji po filmie wzięli udział dyrektor FINA Robert Kaczmarek, zastępca dyrektora ds. upowszechniania i edukacji Magdalena Piejko oraz krytyk i historyk filmu doktor Mateusz Werner. Spotkanie poprowadził profesor Chris Swider.
Dwa dni później, 15 listopada FINA została wyróżniona przez jury festiwalowe, złożone z przedstawicieli branży filmowej i widzów, nagrodą specjalną PFFA Achievement Award za restaurację cyfrową filmu Wielka Droga oraz przygotowanie projektu do publicznej prezentacji, czyli wystawy i publikacji.
Lista nagrodzonych jest dostępna na stronie festiwalu. W tym roku impreza potrwa do 20 listopada.
Nowe życie „Wielkiej Drogi”
Odrestaurowany przez Filmotekę Narodową – Instytut Audiowizualny miał swoją repremierę we wrześniu 2022 roku w czasie 47. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Film przedstawia losy pary narzeczonych rozłączonych wojną: od oblężenia Lwowa w 1939 roku do formowania Armii Andersa w ZSRS poprzez tułaczkę w Iranie, Iraku, Palestynie i Egipcie aż po kampanię włoską. Istotnym i najbardziej wartościowym elementem filmu są autentyczne zdjęcia dokumentalne, m. in. z bitwy o Monte Cassino.
„Wielka Droga” to film mający już ponad 75 lat, jednak dopiero od stosunkowo niedawna znany jest polskiej publiczności. Jedyna dotychczas znana w Polsce wersja tego filmu trafiła do zbiorów Filmoteki Narodowej w 1962 roku z USA. Jednak z uwagi na niewygodne dla Rosji Sowieckiej wątki film ten przez 25 lat przeleżał na półce i nie był publicznie pokazywany. Ponieważ zawierał liczne autentyczne zapisy realizowane przez czołówkę filmową, ukazujące życie II Korpusu na całej trasie jego przemarszu, ćwiczenia oraz udział w operacjach wojskowych, z przygotowaniami do bitwy o Monte Cassino na czele, nie był traktowany jako film, lecz jako dokumentalne materiały filmowe i udostępniane były tylko jego fragmenty.
Przygotowana przez FINA premiera odrestaurowanego filmu Wielka Droga jest kolejnym niezwykle ważnym przedsięwzięciem zmierzającym do przywrócenia polskiej kulturze i pamięci zbiorowej dokonań polskich twórców – tym razem scenicznych i teatralnych. Jest aktem oddania należnego miejsca w polskiej kulturze artystom wojennym, a później emigracyjnym, którzy będąc również żołnierzami, dzielili z żołnierzami II Korpusu tułaczy los i niewygody warunków frontowych, a jednocześnie swoim talentem i tworzonym pięknem podtrzymywali ducha narodowego i wiarę w powrót do wolnej ojczyzny – której wielu z nich nigdy nie doczekało.
O Festiwalu Filmu Polskiego w Ameryce
Festiwal Filmu Polskiego w Ameryce (Polish Film Festival in America) jest uważany za najobszerniejszy poza granicami Polski coroczny przegląd filmu polskiego. Celem festiwalu jest promocja polskiego kina na kontynencie północnoamerykańskim. Założony został w 1989 roku przy współudziale Centrum Filmowego Chicagowskiego Instytutu Sztuki. Każdego roku festiwal przedstawia ponad 70 filmów fabularnych, dokumentalnych i krótkometrażowych, goszcząc licznych filmowców polskich z całego świata.
