Prelekcję przed filmem wygłosi Sebastian Smoliński.

„Ukraińska rapsodia”, reż. Siergiej Paradżanow, 88 min, 1961, ZSRR

Śpiewaczka Oksana wraca do domu jako zwyciężczyni międzynarodowego konkursu wokalnego odbywającego się w jednym z zachodnioeuropejskich miast. Podróż pociągiem staje się jednocześnie wędrówką w czasie, powrotem do przeszłości: spędzonego w naddnieprzańskiej wsi dzieciństwa, muzyki ludowej, dzięki której dziewczyna odkryła swój talent rozwijany potem w konserwatorium. I wojny rozdzielającej Oksanę z ukochanym Antonem: wysłany na front chłopak przekonał się, że muzyka jest tym, co łączy nawet potencjalnych wrogów.

Wojenny melodramat oparty na scenariusz uznanego pisarza i dramaturga Aleksandra Lewady. Zrealizowany w kijowskiej wytwórni, drugi – po „Pierwszym chłopaku”(1958) – samodzielny film reżysera i jedyny w jego twórczości poruszający tematykę II wojny światowej. Sposób pokazania wojny – zwłaszcza postaci Niemców jako również jej ofiary – wpisuje go w nurt radzieckiej odwilży końca lat 50., choć dla samego Paradżanowa istotniejsza od historii jest sztuka. Ściślej: muzyka, w której wyraża się siła (i duch) narodu, ona pozwala przetrwać trudny czas i – o czym przekonuje się Anton w niemieckim mieście – stanowi uniwersalny język. Była też bliska samemu Paradżanowowi, który – nim trafił do szkoły filmowej (moskiewski WGiK) – uczył się śpiewu i studiował w konserwatorium w Tbilisi. Film jest też pierwszym wspólnym dziełem reżysera i montażystki Marfy Ponomarienko, odtąd stałej współpracowniczki.

opracowanie: Katarzyna Wajda